3η Διημερίδα Ιστορίας Περιβάλλοντος

Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού

Περιοδικό ΜΝΗΜΩΝ

3η Διημερίδα Ιστορίας Περιβάλλοντος
Φυσικοί και ενεργειακοί πόροι
2-3 Νοεμβρίου 2017
Ιστορικό Αρχείο Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς

Πέμπτη, 2 Νοεμβρίου 2017
09.30. Χαιρετισμοί οργανωτών φορέων

Α΄ συνεδρία: Φυσικοί πόροι: εισαγωγικές προσεγγίσεις
Προεδρεύων: Βάσω Σειρινίδου, Επίκ. Καθηγήτρια Ιστορίας Νέου Ελληνισµού, ΕΚΠΑ
10.00. Κατερίνα Μπρέγιαννη, Διευθύντρια Ερευνών, ΚέντρονΕρεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού/Ακαδημία Αθηνών, Φύση, φυσικοί πόροι και οικονομία στην κλασσική ελληνική φιλοσοφία: εννοιολογήσεις και ιστορικότητα της σχέσης ανθρώπου-περιβάλλοντος
10.15. Εύη Καρούζου, Διευθύντρια Ερευνών, ΚέντρονΕρεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού/Ακαδημία Αθηνών,Φυσικοί πόροι και Διαφωτισμός
10.30. Αριστοτέλης Τύμπας, αναπλ. Καθηγητής, Τμήμα Μεθοδολογίας και Ιστορίας των Θετικών Επιστημών ΕΚΠΑ, Οι «αδιαφανείς μηχανές» της Ιστορίας της Τεχνολογίας και οι μη «ανανεώσιμες πηγές» της Περιβαλλοντικής Ιστορίας
10:45-11.00. Ερωτήσεις – Συζήτηση

Β΄ συνεδρία: Ανασυστήνοντας το παρελθόν των φυσικών πόρων: εργαλεία, μέθοδοι, ερμηνείες
Προεδρεύων: Κων/νος Καρτάλης, Κων/νος Καρτάλης, Καθηγητής, Εθνικό και Καποδιστριακό Παν/μιο Αθηνών, Επιστημονικός Σύμβουλος ΠΙΟΠ
11.00. Αθηνά Χρόνη, Απόφοιτος ΕΚΠΑ, Δρ. ΕΜΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων,Εφαρμογή της φωτοερμηνείας και τηλεπισκόπησης για τον εντοπισμό θαμμένων αρχαιολογικών καταλοίπων και τον προσδιορισμό αρχαιοπιθανών περιοχών – Συμβολή στη διαχείριση των φυσικών πόρων
11:15.Α. Μαυράκης, Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Αττικής-Ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού, Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πάντειο Παν/μιο, Οι ιστορικοί χάρτες και οι παλαιές φωτογραφίες ως πηγή πληροφοριών των διαδρομών φυσικών πόρων και προϊόντων στη Δυτική Αττική
11:30. Χρήστος Α. Καραβίτης, επίκουρος καθηγητής, Tμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών – Αθανάσιος Καμπάς, αναπληρωτής καθηγητής, Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών, Φυσικές καταστροφές και ιστορικές μεταμορφώσεις: η ξηρασία αναδημιουργεί το Περιβάλλον και το Μέλλον του Παρελθόντος
11.45. Ευσταθία Λαζαρίδη1, Μυρτώ Μπάρδα1, Αικατερίνη Ροβίθη1, Πηνελόπη I. Μπεμπέλη1, Ροίκος Θανόπουλος2 (1Εργαστήριο Βελτίωσης Φυτών και Γεωργικού Πειραματισμού, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών – 2Διεύθυνση Αξιοποίησης Αγροκτημάτων και Γεωργικών Εγκαταστάσεων, Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών), Συνεξέλιξη των τοπικών ποικιλιών γεωργικών ειδών με το ελληνικό περιβάλλον και η επίδραση του ανθρώπου σε αυτή
12.00-12:15. Ερωτήσεις – Συζήτηση
12:15-13:00. Διάλειμμα – ελαφρύ γεύμα

Γ΄ συνεδρία: Υδάτινοι πόροι: η προνεωτερική εμπειρία
Προεδρεύων:………………………………
13:00. Εύη Τσώτα, Αρχαιολόγος, Υπουργείο Πολιτισμού, Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, Θ΄ ΔΠΚΑ Θηβών, Υδάτινοι πόροι και η διαχείρισή τους στην αρχαία Βοιωτία
13:15.Κωνσταντίνος Ράπτης, Δρ. Αρχαιολόγος-Βυζαντινολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης-ΥΠΠΟ, Το νερό και η φωτιά ως ενέργεια: βιοτεχνικές εφαρμογές υδροτεχνολογίας και πυροτεχνολογίας στο Βυζάντιο
13:30. Γεώργιος Π. Αντωνίου, Αρχιτέκτων Μηχ. Ε.Μ.Π., Αναστηλωτής MSc UoYork UK, PhDc, Ομβροδέκτες στον υπό δυτική κυριαρχία Ελλαδικό χώρο
13:45. Χαράλαμπος Γάσπαρης, διευθυντής ερευνών ΙΙΕ/ΕΙΕ, Υδάτινοι πόροι στη μεσαιωνική Κρήτη: ρυθμίσεις και χρήση (13ος-14ος αιώνας)
14:00.Ανδρομάχη Οικονόμου, Διευθύντρια Ερευνών, ΚέντρονΕρεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας/Ακαδημία Αθηνών, Υδάτινα ενεργειακά συστήματα στην προβιομηχανική ελληνική κοινωνία. Ένας απολογισμός και ένας σύγχρονος προβληματισμός
14.00-14:15. Ερωτήσεις – Συζήτηση

Δ΄ συνεδρία: Υδάτινοι πόροι: η νεώτερη εποχή
Προεδρεύων:………………………………
14:15. Ευάγγελος Χεκίμογλου, δρ. οικονομολόγος, Πολιτικές και κοινωνικές συγκρούσεις γύρω από την υδροδότηση της Αθήνας κατά τον 20ό αιώνα
14:30. Ελένη Μπενέκη, ιστορικός (MA) – Θηρεσία Παναγοπούλου, αρχειονόμος (MSc), Η διαχείριση υδάτων εκ μέρους κρατικών φορέων στην Ελλάδα του 20ού αιώνα μέσα από το Ιστορικό Αρχείο ΠΙΟΠ
14:45. Θάλεια Μαυράκου, MSc Φυσικής, Εξετάζοντας τους φυσικούς πόρους στην περιοχή της λίμνης Στυμφαλίας τις τελευταίες πέντε δεκαετίες
15:00.Παναγιώτης Δημόπουλος, καθηγητής Βοτανικής και Οικολογίας Παν/μίου Πατρών, Πρόεδρος της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας, Εφαρμογή των Οικοσυστημικών Υπηρεσιών στη λήψη αποφάσεων για τη διαχείριση των φυσικών πόρων: Η περίπτωση της λίμνης Στυμφαλία
15:15-15:30. Ερωτήσεις – Συζήτηση
15:30-15:45. Διάλειμμα

Ε΄ συνεδρία: Ορυκτοί κόσμοι
Προεδρεύων:………………………………
15:45.Αθανάσιος Κατερινόπουλος, Καθηγητής, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος Τομέας Ορυκτολογίας-Πετρολογίας ΕΚΠΑ -Διευθυντής Μουσείου Ορυκτολογίας και Πετρολογίας, Πολύτιμοι Λίθοι και Αισθητικά Ορυκτά στην Ελλάδα. Θρύλοι και παραδόσεις που τα συνοδεύουν.
16:00.Ιφιγένεια Μεγρέμη, δρ. Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Τομέας Ορυκτολογίας και Πετρολογίας, Μουσείο Ορυκτολογίας και Πετρολογίας, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Τα Μεταλλεία του Λαυρίου
16:15. Λία Καρίμαλη, δρ. Προϊστορικής Αρχαιολογίας, Η μελέτη της παραγωγής λίθινων εργαλείων: μεθοδολογία και μελέτες περίπτωσης (Νεολιθική Θεσσαλία και ΠΕΧ ηπειρωτική Ελλάδα)
16:30. Παναγιώτα Τζιβάρα, επίκουρη καθηγήτρια Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Κρατική παρέμβαση και ιδιωτική πρωτοβουλία στην εκμετάλλευση λατομείων και ορυχείων στη βενετοκρατούμενη Κέρκυρα
16:45-17:00.Ερωτήσεις – Συζήτηση

Παρασκευή, 3 Νοεμβρίου 2017
Α΄ συνεδρία: Οργανικές οικονομίες Α΄
Προεδρεύων:………………………………
10:00. ΛίλιανΚαραλή, Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ – Διευθύντρια Αρχαιολογικού Σπουδαστηρίου, Παραγωγικοί πόροι και διατροφή στη Νεολιθική Ελλάδα
10:15. Σοφία Γερμανίδου, δρ Αρχαιολόγος, ΕΦΑ Μεσσηνίας-ΥΠΠΟΑ, Η εκμετάλλευση φυσικών πόρων και πηγών ενέργειας στα κάστρα της Μεσσηνίας
10:30. Κέλλυ Μαυρομμάτη, δρ Βυζαντινής Ιστορίας, Πρώτες ύλες και τεχνικές επεξεργασίας τους στη Βυζαντινή Πελοπόννησο: οι ιδέες του Βησσαρίωνα
10:45. Mαρίνα Κουμανούδη, κύρια ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ, Μελετώντας τη μαστίχα της Χίου. Προβλήματα και προοπτικές της έρευνας
11:00. Αγγελική Πανοπούλου, κύρια ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ, Η παραγωγή σόδας από αλόφυτα στο βενετικό Κράτος της Θάλασσας
11:15-11:30. Ερωτήσεις – Συζήτηση
11:30-12:15. Διάλειμμα – ελαφρύ γεύμα

Β΄ συνεδρία: Οργανικές οικονομίες Β΄
Προεδρεύων:………………………..
12:15. Μαρία Σπηλιωτοπούλου, Διευθύντρια Ερευνών, Κέντρον Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού/Ακαδημία Αθηνών, Φυσικοί πόροι, δημογραφικές εξελίξεις και οικονομία στις Κυκλάδες (18ος-αρχές 19ου αιώνα), με αφορμή το παράδειγμα της Σαντορίνης και της Νάξου
12:30. Ρίβα Λάββα, επίκουρη καθηγήτρια, Σχολή Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ, Σοφία και οικονομία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Άνδρου
12:45.Ελισάβετ Κοντογιώργη, Ερευνήτρια/Ακαδημία Αθηνών,Το ζήτημα της χρήσεως γης των βοσκοτόπων στις Νέες Χώρες (1913-1940)
13:00.Χρυσούλα Καραμάτσιου, Δρ. Νεότερης Ιστορίας, Εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Oι φυσικοί πόροι της ορεινής Θράκης, οι Πομάκοι και το Συνέδριο της Ειρήνης
13:15-13:30. Ερωτήσεις – Συζήτηση
13:30-13:45. Διάλειμμα

14:00. Προβολή της ταινίας «το αλάτι της γης» (2014, 110 λ.), σε σκηνοθεσία Βιμ Βέντερς. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό ταξίδι-ντοκιμαντέρ σχετικά με τη δουλειά του φωτογράφου Σεμπαστιά ο Σαλγκάδο ο οποίος, φωτογραφίζοντας επί 40 χρόνια τη φύση και τους ανθρώπους της, αποτύπωσε ένα μοναδικό αφιέρωμα στην ομορφιά του πλανήτη. Πρόκειται, ταυτόχρονα, για μια συγκινητική ταινία που ξεπερνά κατά πολύ το θέμα της και μεταμορφώνεται σε σπουδή για τον άνθρωπο και το περιβάλλον του.

Read Full Post »

ΒΙΝΤΕΟ – Διδακτική Συλλογή Περιβαλλοντικής Αρχαιολογίας

Read Full Post »

New paper: Mud brick degradation in temperate environments

Journal of Archaeological Science

Available online 2 October 2013

In Press, Accepted Manuscript — Note to users

Sedimentary processes involved in mud brick degradation in temperate environments: a micromorphological approach in an ethnoarchaeological context in northern Greece

• David E. Friesem
• Panagiotis Karkanas
• Georgia Tsartsidou
• Ruth Shahack-Gross

Highlights

•Mud bricks and their degradation products best identified using micromorphology.

•Mud bricks differ from soil by increased homogeneity and having deformation features.

•Degraded mud brick sediments should be viewed as slope deposits.

•Gravity and water degrade mud brick walls through a variety of wet and dry flows.

Abstract

Sun dried mud bricks are a common building material across the globe, found in many archaeological sites in the Old World since ca. 11,000 years ago. This material is known to disintegrate due to exposure to the elements, mostly affected by rain. Yet, the geomorphic and sedimentological characteristics of this disintegration process have never been studied in detail until recently. Here we report on mud brick degradation processes observed in an abandoned mud brick village in northern Greece. We demonstrate that mud bricks have unique micromorphological characteristics that differentiate them from natural soils. Upon degradation some of these characteristics are lost (e.g., planar voids after fibrous vegetal temper). Rain initiates brick degradation at the upper parts of walls where from brick material is washed down walls and deposited at their feet, forming a conical talus. The talus deposits show micromorphological features indicative of a variety of flows, including wet and dry grain flows, debris, hyperconcentrated and water flows. These flows seem to operate simultaneously across small distances. These talus deposits are different micromorphologically from natural soils thus their characteristics can be used to identify degraded mud brick material in archaeological sites. This, in turn, may help identify the location of long degraded mud brick walls (in the absence of stone foundations) and identify the relationship between house floors and degraded infill that accumulated on floors following wall degradation. A comparison between the current observations with a previous study we conducted in an abandoned mud brick house in arid southern Israel, illustrates the generality of these low energy slope processes in mud brick degradation, which emphasizes the worldwide applicability of the processes identified in this study.

http://dx.doi.org/10.1016/j.jas.2013.09.017

 

Read Full Post »